Επίσκεψη στο αρχαιολογικό Μουσείο του Δίου

Στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στο Διεθνές Δίκτυο με τίτλο : «Τα παιδιά πρεσβευτές του τόπου τους» και του πολιτιστικού προγράμματος με τίτλο: « Νηπιοβήματα στο αρχαίο Δίον».

Στόχος μας είναι να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να γνωρίσουν και να αναδείξουν με το δικό τους τρόπο την πολιτιστική κληρονομιά του αρχαίου Δίου , ως αξία που συνδέει παρελθόν-παρόν-μέλλον και να την προβάλλουν στην τοπική κοινωνία και όχι μόνο.

Το Δίον βρίσκεται στην περιοχή της Πιερίας και συγκεκριμένα στους βόρειους πρόποδες του Ολύμπου σε απόσταση περίπου 30 χιλιόμετρα από την Κατερίνη. Είναι μία έκταση που εξασφαλίζει τον απόλυτο έλεγχο της στενής διάβασης από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία . H θέση του είναι ακριβώς μόλις 5 χλμ. από τις ακτές της Πιερίας, και άλλοτε σε απόσταση μόλις επτά σταδίων από τις ακτές του Θερμαϊκού, ανάδειξε το Δίον σε κατ’ εξοχήν ιερή πόλη των αρχαίων Μακεδόνων. Αφιερωμένη στο Δία και στους δώδεκα Θεούς και μία από τις πιο φημισμένες μακεδονικές πολιτείες που εκτός από ιερός χώρος λατρείας, εξελίχθηκε σε μεγάλη πόλη, ήκμασε, έλαμψε και με τους αιώνες σβήστηκε από το χάρτη. Η πόλη φαίνεται να ιδρύθηκε από τους Περραιβούς της Θεσσαλίας, προς τιμήν του Δία.Ακολουθώντας την παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο Δευκαλίων, βασιλιάς της Θεσσαλίας, είχε στήσει βωμό προς τιμήν του Δία στο Δίον, οι Μακεδόνες ανέδειξαν την πόλη σε θρησκευτικό κέντρο.

Στην ιερή πόλη των Μακεδόνων γιόρτασε ο Φίλιππος Β’ την άλωση και καταστροφή της Ολύνθου, πρωτεύουσας της Χαλκιδικής Συμμαχίας. Ο Μέγας Αλέξανδρος επικαλέστηκε τη βοήθεια του πατέρα των θεών, με θυσίες κατά την πανηγυρική ετοιμασία της εκστρατείας του στην Ασία. Στο ιερό του Διός Ολυμπίου με εντολή του Αλεξάνδρου έστησαν το περίφημο χάλκινο σύμπλεγμα του Λυσίππου που παρίστανε τους 25 ιππείς που έπεσαν στη μάχη του Γρανικού. Πρόκειται για τους χάλκινους ανδριάντες των 25 εταίρων που έπεσαν στη μάχη.

Σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος καλύπτει μια έκταση 1.500 στρεμμάτων , χαρακτηρίζεται αρχαιολογικό πάρκο όπου πέρασαν μεγάλες προσωπικότητες της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας. Ο εντοπισμός της τοποθεσίας της αρχαίας πόλης οφείλεται στον Άγγλο αξιωματικό W.M. Leake ο οποίος το 1806 την επισκέφθηκε δίπλα στο χωριό Μαλαθριά. Η πυκνή βλάστηση της περιοχής τον εμπόδισε να συνεχίσει την έρευνα του. Το 1973 ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας Δ. Παντερμαλής άρχισε της ανασκαφές δίνοντας έμφαση στην αναζήτηση ιερών της αρχαίας λατρείας και έτσι ήρθαν στο φως το ιερό του Ολυμπίου Διός, της Δήμητρας, της Ίσιδας και του Διός Υψίστου. Συνεχίστηκε ο εντοπισμός και η αποκάλυψη δημόσιων κτηρίων, όπως του ελληνιστικού θεάτρου, της ρωμαϊκής αγοράς και πολλών συγκροτημάτων λουτρών, αλλά και ιδιωτικών κατοικιών, ορισμένες από τις οποίες ιδιαίτερα πολυτελείς, όπως η λεγόμενη έπαυλη του Διονύσου.

Τα παιδιά θαύμασαν ,παρατήρησαν , κατέγραψαν τις εντυπώσεις , τις εικόνες τους από όλα τα εκθέματα που είχαν προετοιμαστεί τόσο με την ατομική όσο και με την ομαδική μας έρευνα στο νηπιαγωγείο.

Επικεντρώθηκαν στα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης που αφορούν:

Τις Ασκληπιάδες με το λουτήρα , τα πρώτα εκθέματα που αντικρίζει ο επισκέπτης στο μουσείo.

Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Ασκληπιός δεν ήταν θεός αλλά θνητός ήρωας και «άριστος ιατρός». Άλλοι τον θεωρούσαν θεό γιατί ο πατέρας του ήταν ο θεός Απόλλωνας ,ενώ η μητέρα του η Κορωνίς μία θνητή. Δημιούργησε σε όλη την Ελλάδα θεραπευτήρια τα ασκληπιεία.Τα παιδιά του είναι ο Μαχάων, η Υγεία, η Αίγλη, η Πανάκεια, η Ακεσώ και ο Ποδαλείριος. Οι γιοί του Ασκληπιού, ο Μαχάων, ήταν ο πρώτος χειρουργός, ενώ ο αδελφός του Ποδαλείριος θεράπευε τις αόρατες πληγές, ακόμα και εκείνες της ψυχής.Συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο με τριάντα πλοία. Ήταν οι γατροί των στρατιωτών στην Τροία.Ο Μαχάονα θεράπευε τα εξωτερικά τραύματα και πληγές, ενώ ο Ποδαλείριος μεριμνούσε για τη διατροφή και τη δίαιτα του ελληνικού στρατού, αλλά και τις «εσωτερικές» αρρώστιες, την ψυχολογία των Ελλήνων στρατιωτών.

Εκτός όμως της ιατρικής τους τέχνης έδειξαν και προσόντα επ’ αυτής της πολεμικής αφού και σ’ αυτόν τον τομέα είχαν διδαχθεί άξια απ’ τον Μέγα Διδάσκαλο Χείρωνα!

Οι κόρες του : α)η Υγεία ήταν συνδεδεμένη περισσότερο με την πρόληψη των ασθενειών και την διατήρηση της υγιούς κατάστασης του σώματος β) η Αίγλη ήταν η λάμπουσα υγεία και ευρωστία (μετά από την ασθένεια) που εκπροσωπούσε τη φωτοδότρα δύναμη του Ασκληπιού. γ) Η Πανάκεια με την έννοια της θεραπείας (ή βοτανοθεραπείας) επί πάσας νόσου! Θεωρείτο ως θεά ικανή να θεραπεύει κάθε νόσο, το όνομά της διαδόθηκε γρήγορα σε όλες τις ελληνικές πόλεις, ειδικότερα σε φάρμακα ικανά να θεραπεύουν αν όχι όλες τις νόσους, τουλάχιστον τις περισσότερες από αυτές.δ) Η Ακεσώ, ως θεότητα, το όνομα της έχει τη ρίζα του στο αρχαίο ρήμα ακαίομαι, που σημαίνει θεραπεύω. Θεωρήθηκε ως η θεά της διαδικασίας επούλωσης .

Το ιερό της Ίσιδας

Μία θεά που μας ήρθε μάλλον από τα χρόνια του Μ.Αλεξάνδρου από την Αίγυπτο, αντικαθιστώντας τη θεά Δήμητρα , θεά της γεωργίας και τη Θεά Άρτεμις, Θεά του κυνηγιού, του φεγγαριού, προστάτιδα των μικρών παιδιών και ζώων.

Στον τοίχο της πρόσοψης ενός τετράστυλου ιωνικού ναού επάνω σε ένα ψηλό πόδιο ήταν στερεωμένο ανάγλυφο που παρίστανε τη θεά με σκήπρο και στάχυα στα χέρια. Απεικονίζει τη θεά Ίσιδα με τη μορφή της Δήμητρας. Μια γυναικεία μορφή απεικονίζεται σε προτομή ως θεά της γονιμότητας και της γεωργίας. Φορά ένα πλατύγυρο καπέλο (πέτασο) στο οποίο ήταν προσαρτημένη μία ημισέληνος , κρατάει στάχια και σκήπτρο που επιστέφεται με κέρατα και τον ηλιακό δίσκο και στο ιμάτιο της δένεται με τον χαρακτηριστικό «ισιακό» κόμβο. Το ανάγλυφο φαίνεται πως ήταν εντοιχισμένο στην πρόσοψη του κυρίως ναού του ιερού.

Ίσιδα- λοχία η θεά της γέννησης και των πόνων του τοκετού. Βοηθούσε τις γυναίκες να γεννήσουν και ν’ αντέχουν τους πόνους της γέννας… Πριν και μετά την γέννα, οι γυναίκες της πρόσφεραν διάφορα αφιερώματα.

Υπολυμπιδία Αφροδίτη, η θεά που λατρευόταν στους πρόποδες του Ολύμπου. Στα πόδια της θέας βρίσκονται αφιερώματα σε θεούς που ονομάζονται αναθήματα.Αυτά είναι: πλάκα με ανάγλυφο κόκορα, στρογγυλό ανάγλυφο με τη θεά να ιππεύει τράγο και μικρός βωμός.Τα παιδιά κατέγραψαν τις πληροφορίες τους σε ατομικά ντοσιέ.

Ίσιδα Τύχη, βρέθηκε στα νότια του κεντρικού ναού της Ίσιδας ένας ναΐσκος με κόγχη που ήταν αφιερωμένος στην Ίσιδα Τύχη. Τον Οκτώβριο 1979 στην ανασκαφή του ιερού της Ίσιδος στο Δίον αναδείχθηκε από την ανασκαφή ένα γυναικείο άγαλμα που εικονίζει την Ίσιδα με κέρας Αμαλθείας, δηλαδή ως Ίσιδα Τύχη.

Το άγαλμα της θεάς βρέθηκε όρθιο πάνω στο βάθρο του. Το βάθρο του είχε μια εξάστιχη λατινική επιγραφή. Στο κείμενο η Herennia Prima τιμάται από τις συγγενείς της. Η επιγραφή όμως δεν σχετίζεται με το άγαλμα, καθώς έχει ανάποδη φορά. Προφανώς η τιμητική επιγραφή ανήκε σε μια προγενέστερη χρήση του βάθρου. Όταν προχώρησε η ανασκαφή και αποκαλύφθηκε η επάνω επιφάνεια του βάθρου κάτω από το άγαλμα της Ίσιδoς, φάνηκε μια ακόμη τρίστιχη ελληνική επιγραφή: Επομένως, στο βάθρο ανιχνεύουμε τρεις χρήσεις. Αρχικά πρέπει να στήριζε ένα άγαλμα Διός Ολυμπίου, στημένο στο ιερό του Διός Ολυμπίου, ανάθημα του ίδιου του Κασσάνδρου, του βασιλέως των Μακεδόνων.Το βάθρο του Κασσάνδρου επαναχρησιμοποιήθηκε για να χαραχτεί η τιμητική επιγραφή, στην πρώϊμη αυτοκρατορική εποχή, πιθανώς στο ιερό της Ίσιδoς. Τέλος, χρησιμοποιήθηκε ως βάθρο για το άγαλμα της Ίσιδoς Τύχης στον νότιο ναῒσκο της του ιερού.

Το άγαλμα της πλούσιας ευεργέτιδας του ιερού της Ίσιδας, Ιουλία Φρουγιανή Αλεξάνδρα.

Το ιερό της Δήμητρας

Στο ιερό βρέθηκαν , τελετουργικά σκεύη, πήλινα ειδώλια, λυχνάρια,κοσμήματα,αγγεία, νομίσματα .

Το ιερό του Υψίστου Διός

“Είναι η πρώτη φορά, τώρα, που έχουμε ένα πλήρες ιερό. Και μάλιστα του Διός υψίστου” είπε μετά την ανασκαφή ο κ. Παντερμαλής. «Ο Δίας ύψιστος είναι ο θεός της κορυφής του Ολύμπου και συγχρόνως στην αντίληψη των αρχαίων ο πρώτος θεός. Με τον Δία δηλαδή υπάρχει ένα είδος μονοθεϊσμού». Το άγαλμα του Δία, αν και ακέφαλο ως αυτήν τη στιγμή καθώς η ανασκαφή συνεχίζεται, επιβεβαιώνει για πρώτη φορά και πέρα από κάθε αμφιβολία – αφού αποκαλύφθηκε στην αρχική του θέση – ότι ο Δίας ύψιστος εικονίζεται ένθρονος. «Γνωρίζουμε τώρα με βεβαιότητα ότι αυτός είναι ο βασικός τύπος απεικόνισης του θεού και όχι όρθιος να κάνει θυσία, όπως πίστευαν παλαιότερα» τόνισε κατηγορηματικώς ο κ. Παντερμαλής. Δώδεκα μαρμάρινοι αετοί έχουν αποκαλυφθεί ως αυτήν τη στιγμή στο ιερό.

Τα ψηφιδωτά της Μέδουσας και του Διόνυσου.

Ύδραυλις

Ένα από τα αρχαιότερα γνωστά μουσικά όργανα. Χρονολογείται τον 1ο αι.π.Χ. και είναι η αρχαιότερη του είδους της, που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Αποτελείται από χάλκινους σωλήνες όπου διοχετευόταν πεπιεσμένος αέρας κι έτσι παράγονταν οι ήχοι. Πρόκειται για το πρώτο πληκτροφόρο όργανο της αρχαιότητας και αποτελεί πρόδρομο του εκκλησιαστικού οργάνου της δυτικής Ευρώπης.